اشکذر خبر: یکی از عناصر عمده فرهنگ یک جامعه «نام» اشخاص و اماکن و اشیاء می‏ باشد. با تجزیه و تحلیل اسامی موجود در زبان و ادبیات یک جامعه، می‏توان به نحوه تفکر، نگرش، عواطف و روحیات آن قوم پی برد. علاوه براین همانطور که نام‏ها می‏توانند به عنوان نشان و نمود خارجی مافی‏ الضمیر انسان‏ها مطرح باشند، خود نیز قادرند روحیات، عواطف، نگرش‏ها و حتی رفتار فرد و جامعه را متأثر سازند.[۱]

دکتر رجب زاده معتقد است «عمل نامگذاری در سطح یک جامعه و گروه، مبین گرایش‏های جمعی موجود در آن جمع است و می‏ توان براساس تغییر در روند نامگذاری و تحول در نام‏ها در مورد تحول و تغییر آن جامعه قضاوت کرد»[۲]

بنابه نقل مشهور نام «زینب » را خدای متعال برای دختر بزرگ حضرت علی بن ابی طالب (ع) و حضرت فاطمه (س) انتخاب کرد. «وقتی جبرئیل نازل شد، رسول خدا (ص) به خانه دخترش آمد و فرمود: خدای تعالی سلام می رساند و می فرماید این دختر را «زینب» نام کنید ما این نام را برای او در لوح محفوظ نوشته ایم.» ولی به دلایلی که شرح آن ذکر خواهد شددر قدیم شیعیان ایرانی کمتر راغب  به نام گذاری دخترانشان به نام آسمانی «زینب » بودند.

سالها پیش گفتمان رایج در فضای عزاداری امام حسین (ع) با گفتمان امروز متفاوت بود در آن سالها بعد حماسی و سیاسی عزاداری بسیار ضعیف بود وبرعکس جنبه مظلومیت امام و خاندان و اصحاب او غلبه تام داشت و رنگ اصلی مراسم عزاداری رنگ غم و اندوه و درد و رنج و درماندگی بود. غالبا نام «زینب»  با صفاتی مانند « مضطر»«ستم کش» همراه بود. تصویر حضرت زینب (س) تصویر زن درهم شکسته ای بود که کوه مصائب بر سر او آوار شده و نامش به تنهایی یادآور همه مصیبت ها و درد غم های کربلا بود  در خانه های مردم متدین که خود  برای امام حسین (ع) مجلس روضه بر پا می کردند رسم نبود  که نام دخترها را زینب بگذارند . اگر کسی به فکرش می رسید نام نوزادش را زینب بگذارد همان افراد که برای  حضرت زینب (س) می گریستند به او می گفتند: « زینب ستمکش» ؟! و بدین طریق او را از نامگذاری زینب بر روی دخترش منصرف می کردند.[۳]

پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی  در سال ۵۷ با تفسیر مجدد بسیاری از مفاهیم و آموزه های تشیع، بویژه مفاهیم عاشورایی  همراه بود رهبر آن آیت الله خمینی (ره)روایتی  عزتمندانه از قیام عاشورا و عزاداری امام حسین (ع) ارائه می دهد، روایتی که با گفتمان عاشورایی قبل آن تفاوت اساسی داشت در این گفتمان  حضرت زینب (س)  که نماد زنی  مضطرو ستم کش بود بدل می شود به اسوه صبر و استقامت، تدبیر و شجاعت . این تغییر نگاه و نگرش به حادثه عاشورا و شیر زن واقعه کربلا _حضرت زینب (س)_ و همچنین ارتقاء سطح سواد و بینش مردم از جمله دلایلی بودکه ایرانیان در این سالها رغبت بیشتری  به نام «زینب » برای نامگذاری فرزندانشان داشته باشند .بطور ی که  در آمار ارائه شده توسط سازمان ثبت احوال مشاهده می‌شود که  نام «زینب » جزءپنج نام محبوب دختر نزد ایرانیان در ده سال اخیر بود ه است.[۴]

پی نوشت:

[۱] مجله نامه قم  پاییز و زمستان ۱۳۸۰ – شماره ۱۵ و ۱۶ نگاهی به روند نامگذاری و تغییر نام اماکن عمومی

[۲] رجب زاده، احمد، تحلیل اجتماعی نامگذاری، ص۲٫

[۳] حدادعادل ،غلامعلی ،به صحرا شدم عشق باریده بود

[۴] خبرگزاری خبرنگاران جوان