اشکذر خبر – محمد امین جمع اشکذری: در برنامه‌ریزی و طراحی شهرهای امروز حمل و نقل عمومی به عنوان یک عنصر جدایی ناپذیر مورد توجه طراحان و برنامه‌ریزان شهری قرار می گیرد.

سیستم اتوبوس شهری به عنوان متداول‌ترین طریقه حمل و نقل عمومی در شهرها، یکی از اساسی ترین ارکان جابجایی های درون شهری به شمار می آید؛ هزینه پایین، حجم جابجایی نسبتا بالا و دسترسی مناسب، با توجه به هزینه های سرمایه گذاری اولیه و قابلیت انعطاف بالای این سیستم، سبب شده است تا سیستم اتوبوسرانی نقش منحصر به فردی را به خود اختصاص دهد، حمل و نقل عمومی لازمه توسعه هر شهر کوچک و بزرگ است و به مثابه رگ های بدن برای شهر نقش حیاتی دارد.

بخش مرکزی شهرستان اشکذر شامل شهر های اشکذر، مجومرد و منطقه رستاق می باشد، که حمل و نقل عمومی در این سه منطقه تنها با دو خط اتوبوس انجام می‌شده که در حال حاضر یکی از خطوط غیر فعال و تنها خط مرکزی که مسافران از مبدا شهر های اشکذر و مجومرد را به مرکز استان یعنی شهر یزد انتقال می دهد، فعال است، همچنین این خط اتوبوس با کارکرد حداقلی و با کمترین جابه‌جایی مسافر درحال فعالیت می باشد.

خط اتوبوسرانی مرکزی بیش از ۲۰ سال است که در یک مسیر ثابت که از محدوده مرکزی شهر می گذرد حرکت می کند درحالی که در طی این مدت شهر از اطراف توسعه یافته و شهرک های مسکونی با جمعیت قابل توجهی ایجاد شده که متقاضی استفاده از حمل و نقل عمومی می‌باشند اما خط اتوبوسرانی فعلی آن مناطق را پوشش‌دهی نمی نماید.

همچنین به علت نداشتن زمانبندی مشخص رسیدن اتوبوس از ایستگاه ها، مسافران جهت استفاده از حمل و نقل عمومی با اتلاف زیاد وقت و سردرگمی مواجه هستند که این خود علت اصلی عدم استفاده از حمل و نقل عمومی فعلی در بخش مرکزی شهرستان اشکذر است. اینطور می توان تصور کرد که حمل و نقل عمومی در شهرستان اشکذر، اصلا وجود ندارد و حال لازم است یک حمل و نقل عمومی پویا و کارآمد و ساماندهی شده برای جابه‌جایی مسافران در سطح شهرستان و انتقال آنها به مرکز استان به عنوان مقصد اصلی و عمده آنها طراحی شود.

طبق بررسی های میدانی انجام شده ۳ دستگاه اتوبوس در مسیر حمل و نقل عمومی بخش مرکزی شهرستان اشکذر فعال است که با در نظر گرفتن جمعیت ۱۲ هزار نفری شهر اشکذر و  ۸ هزار نفری منظقه رستاق، نسبت جمعیت به اتوبوس های فعال برابر ۶۶۶۶ است. درحالی که میانگین جهانی این شاخص برابر ۱۹۴۳ و در برنامه چهارم توسعه ۳۳۳۳ است.

با توجه به این موارد شاخص مورد بررسی در بخش مرکزی شهرستان اشکذر با معیار های مطرح شده، تفاوت زیاد و قابل ملاحظه ای دارد. طول مسیر رفت و برگشت مسیر فعلی ۴۶ کیلومتر است که مدت زمان طی نمودن مسیر ۱۲۰ دقیقه می‌باشد، که از این ۱۲۰ دقیقه ۱۰ دقیقه مدت توقف در پایانه دولت آباد به عنوان مقضد نهایی و ۱۰ دقیقه زمان توقف در میدان امام علی (ع) شهر مجومرد به عنوان مبدا است. با در نظر گرفتن تعداد سه دستگاه اتوبوس، متوسط فاصله زمانی سرویس‌دهی اتوبوس ها و یا همان سرفاصله برابر با ۴۰ دقیقه است.

با توجه به آمار منتشر شده از سوی بانک جهانی این زمان انتظار می‌بایست بین ۵ الی ۱۰ دقیقه باشد و حداکثر به ۱۰ الی ۲۰ دقیقه برای ایستگاه های حومه شهری برسد، این شاخص نیز در حمل و نقل عمومی بخش مرکزی شهرستان اشکذر تفاوت زیاد و قابل ملاحظه ای با معیار مطرح شده دارد و به نظر می‌رسد عامل اصلی ترغیب شهروندان به استفاده از وسایل و روش های جایگزین حمل و نقل عمومی، زیاد بودن سرفاصله یا زمان انتظار برای رسیدن اتوبوس به ایستگاه است که این مورد در برخی حالت های خاص به بیش میزان عنوان شده نیز می‌رسد.

مهمترین علل عدم استفاده بیش از نیمی از شهروندان از حمل ونقل عمومی فعلی در شهرستان اشکذر را به این صورت میتوان بیان کرد:

۱-نداشتن برنامه زمانبندی مشخص تا با آن بتوان برای استفاده از حمل و نقل عمومی برنامه ریزی نمود که سهم ۲۰٫۳۸٪ در عدم استفاده شهروندان دارد.

۲-طولانی بودن زمان مسیر توسط اتوبوس های حمل و نقل عمومی که این مورد نیز سهم ۱۳٫۸۸٪ در عدم استفاده شهروندان دارد.

۳-مدت زمان انتظار نامعلوم جهت رسیدن اتوبوس ها به ایستگاه ها که این هم ناشی از نبود برنامه زمانبندی مشخص و در دسترس عموم است که باعث رخ داد این مورد می‌شود و همچنین فقدان سیستم‌‌‌‌ ‌ GPS و سامانه اعلام زمان زمان رسیدن اتوبوس ها به ایستگاه ها است که این علت نیز سهم ۱۳.۳۵٪ در عدم استفاده شهروندان از حمل و نقل عمومی دارد.

۴-فاصله زیاد مسیر فعلی اتوبوس ها و عدم پوشش‌دهی مناطق پرجمعیت شهر که سهم ۱۲٫۸۲٪ در عدم استفاده دارد که راهکار آن افزایش تعداد مسیر های حمل و نقل عمومی و احداث ترمینال در منطقه مناسب شهر جهت جمع آوری مسافران و انتقال آنها به مقصد نهایی شان است.

محمدامین جمع اشکذری (محقق پروژه بررسی حمل و نقل عمومی در بخش مرکزی شهرستان اشکذر و ارائه زمانبندی و مسیر حرکت بهینه در سال ۱۴۰۱)

پی نوشت: همانطور که اشاره شد این پژوهش دانشگاهی در سال ۱۴۰۱ انجام شده است و مسئولان شهرستان نیز به تازگی در جلساتی و طی اقداماتی در صدد رفع این مشکل برآمده اند امیدواریم این پژوهش در بررسی ها مورد استفاده قرار گیرد.