☘☘خلاصه مباحث تفسیری استاد فهیم نیا ؛ آیه 65 سوره مبارکه حج☘
?أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ وَالْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَيُمْسِكُ السَّمَاءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ ?
✅در این آیه شریفه خداوند متعال سؤال مطرح می کند می فرماید : أَلَمْ تَرَ آیا نمی بینی ؟! سؤال کردن بر دو نوع است یک نوع آن این است که فرد مطلبی را نمی داند و می پرسد و حقیقتاً دنبال جواب می گردد که به آن “استتفهام حقیقی” می گویند ولی در نوع دوم فرد جواب سؤال را می داند ولی به قصد گرفتن اقرار سؤال می کند که به آن “استفهام تقریری” گفته می شود به طور نمونه قاضی وقتی می خواهد حکم بدهد بر چند مبنا این کار را انجام می دهد یکی از طریق مستندات موجود در پرونده و قسم خوردن است یکی از طریق شهادت دادن شاهدان ولی مطمئن ترین آنها گرفتن اقرار متهم است که دیگر هیچ شک و شبه ای را در صدور رأی به جا نمی گذارد.
❇️❇️خداوند متعال در قرآن از روش اقرار گیری زیاد استفاده کرده است و سعی می کند از خود انسان ها اعتراف بگیرد به طور نمونه خداوند در قرآن سؤال می کند که این همه آسمان ها و زمین با این همه عظمت را چه کسی خلق کرده است ؟
◀️در آیه شریفه خداوند می فرماید : أَلَمْ تَرَ آیا ندیدی أَنَّ اللَّهَ همانا خدا سَخَّرَ لَكُمْ رام کرد برای شما آنچه در زمین است .
❇️ گاهاً عباراتی برای طبیعت بکار می برند که اصلاً درست نیست مثل اینکه می گویند طبیعت خشن ، طبیعت وحشی اصلاً قرآن این گونه حرف ها را قبول ندارد ، از نظر قرآن طبیعت رام است به طور مثال همین زمین که ما در آن زندگی می کنیم برای کشاورزی برای صنعت برای جاده سازی آماده است در برخی نقاط تا چند هزار متر زمین را حفر کرده اند و نمونه های از این قبیل که نشان می دهد زمین به هیچ وجه خشن نیست و خداوند متعال در این آیه می فرماید ما زمین را برای شما رام کردیم.
سَخَّرَ لَكُمْ رام کرد برای شما مَا فِي الْأَرْضِ آنچه در زمین است.
✅ وَالْفُلْكَ ؛ فُلک به چیزی می گویند که حالت تدویری داشته باشد یعنی دایره ای شکل باشد که در این آیه شریفه اشاره به کشتی است ، به کشتی « جاریه » نیز گفته می شود زیرا در دریا جریان دارد
✅وَالْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ کشتی جاری می شود در دریا بِأَمْرِهِ به امر خدا یعنی خداوند آب و مواد سازنده کشتی را طوری خلق کرده است که کشتی با این عظمت در آب فرو نمی رود ، خداوند این قواعد را قرار داده است.
✅وَيُمْسِكُ السَّمَاءَ امساک به معنای نگهداری و حفظ است به طور مثال فردی که روزه است از مبطلات روزه پرهیز می کند و خود را حفظ می کند به این عمل « امساک » گفته می شود ، اگر کسی در دریا در حال غرق شدن باشد به ریسمانی و یا فردی چنگ بزند تا نجات یابد به این عمل « تمسک » گفته می شود .
✅ وَيُمْسِكُ السَّمَاءَ حفظ می کند خدا آسمان را أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْض که بر زمین نخورد یعنی خداوند قوانین را طوری قرار داده است که همواره زمین و آسمان یکدیگر را حفظ کنند إِلَّا بِإِذْنِهِ ؛ اِذن خداوند یعنی قانون خداوند قانون خدا یعنی اینکه الان 1000 کیلومتر اطراف زمین اتمسفر وجود دارد که مانع اصابت شهاب سنگ های آسمانی به کره زمین می شود که به این اِذن الهی گفته می شود یعنی قانون الهی یا سنت الهی و اگر گاهی شهاب سنگی هم به زمین برخورد می کند مشخص است که این هم مربوط به قانون الهی می شود تا بشر بفهمد که تا چه اندازه در معرض خطر است .
✅إِنَّ اللَّهَ همانا خدا بِالنَّاسِ با مردم لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ ؛ در این بخش از آیه شریفه اشاره به دو صفت « رأفت » و « رحمت » خداوند شده است .
اگر کسی با هدف احسان به فردی مانع ضرری به آن فرد شود به آن « رأفت » گفته می شود .
اگر کسی با هدف احسان به فردی شَر را تبدیل به خیر کرد به آن « رحمت » گفته می شود .
☘☘خلاصه مباحث تفسیری ـ آیه 66 سوره مبارکه حج☘
?وَهُوَ الَّذِي أَحْيَاكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ إِنَّ الْإِنْسَانَ لَكَفُورٌ
✅موضوع معاد علیرغم اینکه مطالب روشن و واضحی دارد در عین حال مطالب مبهم و نامعلومی هم دارد لذا ما برخی از مطالب مربوط به مرگ را خوب متوجه می شویم و برخی را خوب درک نمی کنیم مثل مرگ دیگران را خوب می فهمیم یعنی ما شاهد زندگی افراد هستیم که در نهایت منجر به مرگ آنها و به خاکسپاری آنها می شود ولی مرگ خود را کمتر باور داریم و این نیز از خدعه های شیطان است .
❇️❇️در وجود انسان دو قوه کاربردی وجود دارد یکی قوه « عقل» و دیگری قوه « وهم » . قوه عقل وقتی منطقی آمد برای اثبات یک مطلبی آن را می پذیرد و دیدن و یا ندیدن یک پدیده را شرط قبول آن نمی داند ولی قوه وهم طوری است که چیزهایی که لمس نکرده را نمی خواهد بپذیرد و حتی بالاتر چیزهایی که عقل پذیرفته را خراب می کند به طور مثال همین مرگ ، فردی ازدنیا می رود پزشک او را معاینه می کند و مرگ او را تأیید می کند و گواهی فوت هم صادر می کند عقل به ما می گوید که این فرد دیگر به هیچ وجه زنده نمی شود اما قوه وهم این را قبول ندارد و لذا خیلی از افراد حاضر نیست شب تنها کنار یک جنازه بخوابند به عبارت دیگر از نظر عقل هیچ مکانی امن تر از غسال خانه نیست ولی وهم انسان اجازه نمی دهد کسی در غسال خانه بخوابد مگر کسی که عقلش خیلی قوی باشد .
❎ از نظر شهید مطهری کسانی که وسواس دارند از قوه عقل کامل برخوردار نمی باشند مثلاً کسی که دستش نجس است وقتی یکبار زیر آب می کند پاک می شود اینکه فرد وساوسی ده بار آن را زیر آب می کند تا پاک شود مشخص است که قوه وهمش بر قوه عقلش حاکم است .
✅در این آیه شریفه مورد بحث ما خداوند متعال از همین موضوع استفاده می کند و می فرماید شما عقلتان را حاکم کنید همان خدایی که شما را آفریده است و دوباره از دنیا برده آیا دوباره نمی تواند شما را بیافریند؟
✅روایت داریم « اَدَلُّ الدَّلِیلِ عَلَی اِمکَانِ الشَّیءِ وُقُوعُه » یعنی بالاترین دلیل بر امکان چیزی واقع شدن آن چیز است خداوند ما را آفریده است پس بهترین دلیل برای اینکه می تواند ما را بیافریند همین است که ما الان آفریده شده ی او هستیم . از نظر علمی هم ثابت شده است که با یک سلول بدن انسان دوباره می توان آن انسان را به وجود آورد.
با این توضیحات به آیه توجه کنیم وَهُوَ و او ، هُوَ از مراتب اسم اعظم خداست الَّذِي أَحْيَاكُمْ کسی است که حیات داد شما را ثُمَّ سپس ثم دلالت بر تأخیر دارد یعنی بعد از مدت زمانی يُمِيتُكُمْ شما را می میراند ثُمَّ يُحْيِيكُمْ سپس زنده می کند شما را ، در اینجا حیات مربوط به قیامت منظور است نه حیات در برزخ البته حیات در برزخ نیز طبق آیات قرآن قطعی و حتمی است إِنَّ الْإِنْسَانَ همانا انسان لَكَفُورٌ ، کافر چند نوع داریم یک نوع کافر حقیقی است نوع دیگر کافر از روی عناد ، یک نوع کافر از روی جهل داریم و موارد دیگر از کافر نیز داریم اما کفور صیغه مبالغه است و شدت کفر را می رساند به خلاف کافر ، کافر کسی است که حق را می پوشاند اما کفور کسی است که حق را بسیار می پوشاند . در این آیه شریفه خداوند می فرماید ان الانسان لکفور انسان بسیار ناسپاس است و قدر این چرخش حیات را نمی داند.
خلاصه مباحث تفسیری ـ آیه 67 سوره مبارکه حج
?☘لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنْسَكًا هُمْ نَاسِكُوهُ فَلَا يُنَازِعُنَّكَ فِي الْأَمْرِ وَادْعُ إِلَى رَبِّكَ إِنَّكَ لَعَلَى هُدًى مُسْتَقِيمٍ?☘
✅لِكُلِّ أُمَّةٍ یعنی برای هر امتی ؛ امت یعنی گروه متحدی که قصد و جهت واحد دارند جَعَلْنَا مَنْسَكًا قرار دادیم برای همه آن امت ها ( از امت ابراهیم تا امت پیامبر ( ص ) ) مَنسک ؛ منسک از ماده نُسک یعنی عبادت ، خداوند می فرماید ما هر امتی آوردیم برای آنها عبادت قرار دادیم هُمْ نَاسِكُوهُ آن امتها عبادت می کردند فَلَا يُنَازِعُنَّكَ ، نزع یعنی کشیدن در اینجا یعنی نکشید ، منازعه نکنید فِي الْأَمْرِ در این امر عبادت امتها .
❎انبیا به دعوای مردم توجه نداشتند و مأموریت های خود را دنبال می کردند و خداوند به مشرکین می گوید در امر عبادت هر امت دعوا و نزاع نکنید.
✅وَادْعُ إِلَى رَبِّكَ به پیامبر ( ص ) می فرماید مردم را به سوی پروردگارت بخوان و توجهی به این نزاع و بهانه گیری مشرکین در امر عبادت نکن.
✅إِنَّكَ لَعَلَى هُدًى مُسْتَقِيمٍ به درستی که تو بر هدایت مستقیم هستی .خداوند متعال می فرماید : لَعَلَى هُدًى یعنی پیامبر ( ص ) بر هدایت است مسلط بر هدایت و در مسیر هدایت است نمی فرماید فی الهدی یعنی در هدایت ، که مرتبه پایین تری از هدایت است .
خلاصه مباحث تفسیری آیه 68 سوره مبارکه حج?
?وَإِنْ جَادَلُوكَ فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ
✅هر پیامبری به رسالت مبعوث شد عموماً زمینه برای امر هدایت مردم فراهم نبود و نوعاً پیامبران الهی با مشکلات متعددی روبرو بودند و با زحمت فراوان محیط را آماده می کردند شخص حضرت رسول ( ص ) خیلی خون دل خورد تا تنوانست تا حدودی مردم را هدایت کند زیرا ماهیت کار هدایت سخت و دشوار است .
❇️خداوند متعال در این آیه شریفه می فرماید ای پیامبر اگر با تو جدال کردند وَإِنْ جَادَلُوكَ یعنی جدال کردند ، جادلوک باب مفاعله است و به دو معنا می تواند باشد اگر از « جدل » باشد یعنی « پیچاندن » معنی آیه این می شود ای پیامبر اگر کسی می خواهد تو را بپیچاند تو بگو خدا آگاه تر است به آنچه انجام می دهید(فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ ) و اگر از « جداله » باشد به معنای « زمین » معنای آیه می شود : اگر می خواهند تو را زمین بزنند بگو فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ خدا داناتر است از آن کارهایی که انجام می دهید.
خلاصه مباحث تفسیری استاد فهیم نیا ـ آیه 69 سوره مبارکه حج
☘?اللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ?
✅حُکم یعنی « منع » ؛ کسی که دنبال پیچاندن و زمین زدن در بحث باشد یعنی اهل منطق نیست اهل پیدا کردن راه حق نیست و دنبال آن است که نفس خود را حاکم کند لذا این افراد را باید واگذار به خدا کرد در این آیه شریفه نیز خداوند همین مطلب را بیان می کند می فرماید خداوند بین این افراد در روز قیامت حکم می کند . در جایی دیگر خداوند به پیامبر ( ص ) می فرماید سر به سر مردگان نگذار .
✅اللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ خدا حکم می کند بین شما در روز قیامت فِيمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ در آنچه که شما در آن مورد با هم اختلاف دارید .
❇️اللَّهُ يَحْكُمُ یعنی خدا شما را کنترل می کند می گوید چه کسی حق است و چه کسی باطل .
خلاصه مباحث تفسیری آیه 70 سوره مبارکه حج
☘☘أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ إِنَّ ذَلِكَ فِي كِتَابٍ إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ☘
✅مهمترین عامل در قضاوت صحیح علم است و در آیه قبل خداوند متعال می فرماید من بین آنچه اختلاف دارند قضاوت می کند لذا در این آیه شریفه خداوند همین مطلب را بیان کند که قطعاً خداوند که می خواهد حکم کند علم دارد و نه تنها این علم را نزد خود دارد بلکه این علم را به فرشتگان مأموریت داده بنویسند (فِي كِتَابٍ )
❇️نکته : افرادی که اهل یادداشت برداری هستند انسان های موفق تری هستند . خیلی اوقات انسان نکات نابی را یاد می گیرد ولی چون یادداشت نمی کند از یاد او می رود .
✅أَلَمْ تَعْلَمْ آیا نمی دانی أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ همانا خداوند علم دارد ؛ در قضاوت دو عامل شرط اصلی اول علم دوم قدرت مثلاً اگر فردی علم قضاوت داشته باشد ولی چون قدرت ندارد نمی تواند کاری از پیش ببرد ولی خداوند متعال هم علم دارد هم قدرت .
❇️در ادامه آیه خداوند می فرماید مَا فِي السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ آن چه در آسمان و زمین است ( خدا می داند ) إِنَّ ذَلِكَ فِي كِتَابٍ همانا این علم در کتاب هست ، از آفت های علم فراموشی است وقتی انسان بنویسد دیگر فراموش نمی کند در روایت هم داریم که پای علم را با نوشتن ببندید یا در روایت دیگر داریم که علم فراری است وقتی او را رها کنی می رود لذا باید با نوشتن علم را نگه داشت .
❇️ إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ همانا این کار بر خداوند آسان است زیرا خداوند قدرت دارد .
خلاصه مباحث تفسیری آیه 71 سوره مبارکه حج
☘☘وَيَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَمَا لَيْسَ لَهُمْ بِهِ عِلْمٌ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ نَصِيرٍ☘
✅وَيَعْبُدُونَ عبادت می کنند مشرکین مِنْ دُونِ اللَّهِ غیر خدا را مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا چیزی را عبادت می کنند که « سلطان » همراه آن نیست ؛ سلطان یعنی برهان و حجت و دلیل ، در حال حاضر در دنیا بیش از یک میلیارد بت پرست داریم که مصداق این آیه هستن وَمَا لَيْسَ لَهُمْ بِهِ عِلْمٌ و آنچه را که نیست برای آنها علم وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ نَصِيرٍو برای ظالمین یاور نیست.
❇️❇️کسی که عبادت می کند و در عبادت او حجت و برهان نیست علم هم نیست در واقع این فرد ظالم است زیرا هم به خود ظلم کرده است هم به یک معنا به خدا و هم به مردم زیرا عده ای هم گمراه می کند لذا خداوند این افراد را یاری نمی کند و در مقابل اگر ما اهل فهم دین و قرآن باشیم و عالمانه و با دلیل حرکت کنیم خداوند ما را یاری خواهد کرد .