۱۱ دسامبر مصادف با ۲۰ آذر  «روز جهانی کودک و تلویزیون » نام گذاری شده است. روزی که بسیاری از شبکه های تلویزیونی ازصبح تا شب زمان بیشتری را به پخش برنامه های مخصوص کودکان اختصاص می دهند. این در حالی است که تماشای زیاد تلویزیون نه تنها برای کودکان مفید نیست، بلکه می تواند عوارض و مشکلات فراوانی برای آنها به دنبال داشته باشد. برخی مطالعات بروز بیش فعالی در کودکان را با شروع زودهنگام تماشای تلویزیون در خردسالان مرتبط می دانند و بعضی دیگر معتقدند تماشای تلویزیون قبل از ۳ سالگی به پیشرفت شناختی کودکان آسیب می زند.

از چه سنی می توان کودکان را پای تلویزیون نشاند؟

تماشای تلویزیون برای کودکان زیر ۳ سال مناسب نیست بنابراین تا حد امکان نباید کودکان خردسال زیر ۳ سال را جلوی تلویزیون نشاند. سن شروع تماشای تلویزیون از ۳ سالگی به بعد است.

کودکان در سنین مختلف چه مدت مجاز به تماشای تلویزیون هستند؟

درست است که گفتیم می توان به کودکان ۳ سال به بالا اجازه تماشای تلویزیون را داد اما هر چه این زمان کوتاه تر باشد، بهتر است زیرا تماشای زیاد تلویزیون اعتیاد آور است بنابراین برای اینکه از اعتیاد کودک به تماشای زیاد تلویزیون جلوگیری کنید باید از سنین کودکی او را به خاموش بودن تلویزیون عادت دهید و فقط برای تماشای برنامه به خصوصی آن را روشن کنید. چاقی و اضافه وزن نیز یکی دیگر از مشکلات کودکان امروز است که عمدتا به دلیل بی تحرکی و صرف زمان زیاد پای تلویزیون، رایانه، بازیدهای کامپیوتری و … ایجاد می شود.

از نظر کارشناسی، کودکان از سنین ۵-۴ سالگی به بعد اجازه دارند برنامه کودکان را در حد روزی ۳۰ دقیقه و حداکثر ۱ ساعت تماشا کنند. پس مرتب روشن بودن تلویزیون و تماشای کودکان به صورت تمام وقت به هیچ وجه کار درستی نیست و باعث تقویت اعتیاد به تلویزیون در آنها می شود. در نتیجه در سنینی که کودک نیاز دارد بازی های مختلف حرکتی، بازی های فکری و آموزشی و.. را انجام بدهد، مهارت دستهایش را تقویت کند، نقاشی بکشد، کار با قیچی را تمرین کند، کتاب برایش خوانده شود و به طور کلی کارهای مربوط به افزایش تمرکز و توجه را انجام بدهد، تمام وقتش را پای تلویزیون هدر می دهد.

برخی بر این باورند که تماشای تلویزیون و دیدن انواع انیمیشن ها و … در دوران کودکی می تواند روی هوش کودک تاثیر مثبت بگذارد. آیا این باور درست است؟

نه! تماشای تلویزیون نمی تواند باعث افزایش و تقویت هوش کودکان شود. اتفاقا برعکس، دیدن و تماشای تلویزیون به خصوص در زمان طولانی ارتباط اجتماعی کودک را با اطرافیان، والدین و خواهر و برادر کاهش می دهد و کودک تمام مدت جذب یک جعبه می شود. در مواردی تماشای زیاد تلویزیون حتی می تواند منجر به کاهش توجه و تمرکز کودک شود که به هیچ وجه خوب نیست.

آیا دیدن فیلم های خشن و جنگی که صحنه های کشتار بسیاری دارند، می تواند باعث رشد و تقویت خشونت در کودکان شود؟

بله، تماشای فیلم های جنگی و خشن توسط کودکان باعث تقویت روحیه پرخاشگری و بروز رفتارهای پرخاشگرانه در آنها می شود بنابراین توصیه می شود کودکان در هیچ شرایطی فیلم های ترسناک و پرخاشگرانه که حاوی صحنه های کشت و کشتار هستند، تماشا نکنند زیرا می توانند از فیلم ها و شخصیت های آن الگو بگیرند و رفتارهای پرخاشگرانه انجام بدهند. از طرفی، دیدن این قبیل فیلم ها باعث ایجاد ترس، استرس واضطراب و احساس ناامنی در کودک می شود و متاسفانه این مشکلات می تواند تا بزرگسالی هم ادامه پیدا کند.

برخی کودکان پا به پای بزرگسالان تا دیر وقت پای تلویزیون می نشینند. با آن‌ها چطور باید برخورد کرد؟

قطعا در خانه ای که قوانین آن به خوبی توسط والدین وضع و اجرا می شود، پخش ودیدن برنامه های مخصوص کودکان به ساعات خاصی و به یک تا دو کارتون در روز محدود می شود و کودکان اجازه ندارند تا دیروقت بیدار بمانند و پا به پای بزرگترها تلویزیون ببینند. ساعت خواب کودکان با والدین متفاوت است و بچه ها باید با توجه به سنشان بین ساعت ۸ تا ۹ شب در اتاق با فضای خصوصی خودشان مشغول استراحت باشند و والدین هم این قانون را جدی بگیرند و با کم کردن نور و ساکت کردن محیط اجازه بدهند کودکان به رختخوابشان بروند و بخوابند. بنابراین قرار نیست بچه ها همراه والدین جلوی تلویزیون بنشینند و برنامه های مختلف آن را که هیچ ربطی به سنشان ندارد، تماشا کنند.

با توجه به اینکه تلویزیون معمولا در مرکز خانه قرار دارد و کودک می تواند به دیدن سایر برنامه های غیر مرتبط با سنش ترغیب شود، چه توصیه هایی به والدین دارید؟

نخست اینکه والدین باید روی ساعاتی که کودکان تلویزیون تماشا می کنند، کنترل داشته باشند. هرچه این ساعات کمتر باشد، قطعا بهتر است و کودک زمان دارد که فعالیت های مختلف مربوط به سنش را انجام بدهد بنابراین توصیه می کنم کودک را به این بهانه که ساکت و آرام یک جا می نشیند و سرش گرم است و شما به کارهایتان می رسید پای تلویزیون رها نکنید.

دوم اینکه تلویزیون نباید دائم روشن باشد پس آن را فقط برای تماشای برنامه خاصی روشن کنید. اگر کودک بهانه می گیرد، سرگرمی های متنوعی برایش برنامه ریزی کنید که از جمله آنها می توان به فعالیت‌های ورزشی و بازی‌های حرکتی، نقاشی و رنگ آمیزی، کاردستی، کار با قیچی، کلاژ، بازی های فکری-آموزشی، خاله بازی، عروسک بازی، توپ بازی، رفتن به پارک یا خانه بازی و… اشاره کرد. در صورتی که کودکان بالای ۵ سال داشته باشند، بهتر است آنها را در یک رشته ورزشی ثبت نام کنید زیرا این کار به تقویت توجه و تمرکز و افزایش مهارت های جسمی و حرکتی کودکان کمک زیادی خواهد کرد. همه این کارها در روند رشد و تکامل کودک موثر است. فقط کافی است برای فرزندتان وقت بگذارید تا بتوانید زمان تماشای تلویزیون را برایش پر کنید.

منبع: هفته نامه سلامت