نظر ابن فقیه همدانی، مورخ و جغرافیادان بزرگ سده‌ی سوم هجری در مورد کتاب و کتاب خوانی:

《جای کتاب، دل هاست و جولان گاهش گوش ها، بدین گونه هر چه سخن پیراسته تر و الفاظ شیرین تر و معنی ها دلکش تر باشد، دل ها به سوی آن کتاب، بیشتر کشیده شود و گوش ها آزمند شنیدن و فراگرفتنش شود. از این جاست که نویسندگان، مقبول همگان شوند.

صفایی که کتاب به دل ها بخشد، فزون تر از خرمی ایست که باران به گلستان های نگارین دهد، و اگر کتابی سبک و بی ارج بود، هرگز به دلی راه نیابد، زیرا که لفظ زیبا و نگارش استوار، موثرترین جادوها و افسون هاست‌‌.

کتاب آیینه‌ی خردهاست، که با آن، راه و آیین حکمت و دانایی روشن شود، و آزمون های پیشینیان را باز شناسند. هنگامی که کتاب، پرداختی استوار و پیوندی زیبا و نگارشی نیکو داشت، و ابهام و پیچیدگی در آن نبود، در دل ها نشیند و ذوق ها را بیدار و آماده سازد. چه کتاب ها گوهرها را به رشته کشد و مسائل همانند را کنار هم نهد. و این زیبایی نگارش و استواری ترکیب است که رونق کتاب را فزون کند و از دسترس ابتذال و وقوع اعتراض به دورش دارد.》

منبع:مختصرالبلدان، تالیف ابن فقیه همدانی